"Εχουμε Θέμα " με το ελαφρύ τραγούδι Μέρος 1ον!!

Δυτικότροπο ή ευρωπαϊκό τραγούδι, παιδί ή ανίψι της καντάδας και της λαοφιλούς επιθεώρησης, ξαδέρφι της οπερέτας, το ελαφρό ή ελαφρύ τραγούδι τελικά δεν ήταν πάντα τόοοσο ελαφρύ… θα μου πείτε, τι εννοούμε με το όρο ελαφρό και ποιος είχε την έμπνευση να το βαφτίσει έτσι; Ως ειδική κατηγορία μουσικής έκφρασης, είναι δύσκολο να πούμε τι είναι το ελαφρό τραγούδι. Είναι, όμως, εύκολο να πούμε τι δεν είναι: δεν είναι «βαρύ», είτε σε σχέση με τη δυτική μουσική έκφραση, την κλασική μουσική, είτε σε σχέση με το δημοτικό ή το αστικό λαϊκό τραγούδι.

Με το ελαφρό τραγούδι ασχολήθηκαν δημιουργοί με μουσική παιδεία, μεγάλη ευαισθησία, επηρεασμένοι από ευρωπαϊκές αισθητικές σχολές, κυρίως από τη γαλλική και την ιταλική. Το ελαφρό τραγούδι είναι το ελληνικό τραγούδι μιας ελληνότροπης παραλλαγής,π άντως μάλλον χρήσιμης, της αυθεντικής μπελ-επόκ. Από τη στιχουργική του θεματολογία απουσιάζει κάθε αναφορά σε «επικίνδυνα» κοινωνικά ή πολιτικά θέματα. Αντίθετα, είναι συχνές οι αναφορές σε απελπισμένους έρωτες δίχως ανταπόκριση ή στα νιάτα που περνούν δίχως επιστροφή.«Ρομαντισμός», νοσταλγία και αστική «ευγένεια» είναι τα κύρια χαρακτηριστικά της στιχουργικής του.

H KYPIAPXIA του ελαφρού τραγουδιού και η ευρεία διάδοσή του, κυρίως στα μεγάλα αστικά κέντρα, σημειώνεται στις δεκαετίες 1940 και 1950. Συνετέλεσαν σε αυτό: α) Tο ραδιόφωνο (oι ραδιοθάλαμοι του Zαππείου εγκαινιάστηκαν στις 25 Mαρτίου του 1938). β) H ανάπτυξη της δισκογραφίας μετά τον πόλεμο (η παραγωγή δίσκων είχε διακοπεί από τον Σεπτέμβριο του 1940 μέχρι τον Iούνιο του 1946). γ) H εισβολή του κινηματογράφου, κυρίως του αμερικανικού. δ) H επιθεώρηση, που εξακολουθεί να φιλοξενεί πολλά τραγούδια, μολονότι δεν βρίσκεται στην ακμή της, η οποία σημειώθηκε στις δύο πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα. ε) H περαιτέρω αύξηση της έκδοσης μουσικών παρτιτούρων. στ) H ανασυγκρότηση της κοινωνικής ζωής (ταβέρνες, κοσμικά κέντρα, χώροι διασκέδασης κ.λπ.). 

Ελαφρυ τραγουδι λοιπόν.. και Ο Κλέων Τριανταφύλλου, ο κοσμαγάπητος Αττίκ ψυχαγωγεί με υψηλού κάλλους μουσική, στην περίφημη «Μάντρα» του. Ο χώρος αυτός αν και ο τίτλος παραπέμπει, απλά ιδωμένος, σε περιφραγμένο οικόπεδο, ήταν καλλιτεχνική ομάδα τραγουδιστών, παρουσιαστών, μίμων, του οποίου την καλλιτεχνική διεύθυνση, είχε η ψυχή του, ο Αττίκ. Την πρωτοβουλία της ίδρυσης της "Μάνδρας" είχε ο Αττίκ το 1931. Η δουλειά του  πρωτοπαρουσιάσθηκε σε υπαίθριο θέατρο, επί της οδού Μεθώνης. Από τότε και για οκτώ χρόνια η Μάνδρα του Αττίκ κάθε καλοκαίρι ψυχαγωγούσε το κοινό στην Αθήνα (θέατρο Δελφοί της οδού Αχαρνών) και το χειμώνα περιόδευε στις επαρχίες,  μέχρι που εγκαταστάθηκε μόνιμα στην αθηναϊκή ταβέρνα Μονμάρτη, στη διασταύρωση Αχαρνών και Ηπείρου. Εκεί εμφανιζόταν ο Αττίκ και αποθεωνόταν σαν στιχουργός, πιανίστας και συνθέτης, μέχρι την κήρυξη του ελληνοϊταλικού πολέμου. Η "Μάνδρα του Αττίκ" διαλύθηκε μετά τον θάνατο του ιδρυτή της, το 1944. Πολλοί προσπάθησαν να ιδρύσουν παρόμοιες ομάδες ακολούθως, αλλά χωρίς επιτυχία.

 Ο Μιχάλης Σουγιούλ έχει συνδέσει ιδιαίτερα το όνομά του με τον β’ παγκόσμιο πόλεμο. Έπαιζε για τους στρατευμένους σε φυλάκια και συγκεντρώσεις του στρατού. Πολλά τραγούδια εμπνευσμένα από αυτή την περίοδο είναι δικά του. Το παιδιά της Ελλάδος παιδιά σε στίχους Μ. Τραϊφόρου είναι βασισμένο στη μελωδία του τραγουδιού «Ζεχρά» σε μουσική του Μιχάλη Σουγιούλ. Μετά την Κατοχή ο Σουγιούλ κατορθώνει ώστε όλα σχεδόν τα τραγούδια του να γίνουν αγαπητά από τους Έλληνες. Στα χρόνια της δεκαετίας του 1950 εκλήθη να γράψει τραγούδια και για τον ανερχόμενο κινηματογράφο. Θα θυμηθούμε αυθόρμητα τα  τραγούδια Aρχισαν τα όργανα από την ταινία «Σάντα Τσικίτα», 'Aλα  από την ταινία «Ένα βότσαλο στη λίμνη», Ο μήνας έχει εννιά  (ή Μια ζωή την έχουμε) από την ταινία «Το σωφεράκι». Παράλληλα, ξεκινά και η ενασχόληση του με τα λεγόμενα αρχοντορεμπέτικα, δηλαδή τραγούδια που θύμιζαν τα λαϊκά της εποχής αλλά διατηρούσαν αρχές  της «ελαφράς» μουσικής. Οι ρυθμοί καθώς και το ηχόχρωμα των φωνών προέρχονταν από τα ρεμπέτικα, ο συνδυασμός των οργάνων που χρησιμοποιούνταν και η λογική της ενορχήστρωσης  παρέπεμπε το ελαφρό τραγούδι.

Η Γιοβάννα (Ιωάννα Φάσσου Καλπαξή) αποτελεί φωνή - ορόσημο της ελαφράς μουσικής.  . Με το ψευδώνυμο Γιοβάννα, άρχισε να τραγουδά σε εκπομπές στο ελληνικό ραδιόφωνο συμπράττοντας με την ελαφρά ορχήστρα του ραδιοσταθμού, εν αγνοία μάλιστα του ωδείου, επειδή της είχε χορηγηθεί υποτροφία και κάτι τέτοιο ήτανε απαγορευμένο.Κέρδισε την κρατική υποτροφία για ανώτερες σπουδές στη Ρώμη. Εκείνη την εποχή όμως, για άλλους έξω-μουσικούς λόγους, μπήκε επαγγελματικά στο ελαφρό τραγούδι. Η φωνή της Γιοβάννας είναι πραγματικά προτυπικό στοιχείο στην εξέλιξη της ελαφράς μουσικής.

Συνεχιζεται....